Afgan Dayanışma Dernekleri Anlatıyor: Zorluklara Rağmen Sahadayız
Hayata Destek olarak, 2020 yılından bu yana yerel sivil toplum kurumlarına (STK) kapasitelerini geliştirmeleri için destek oluyor; yeni iş birlikleri kuruyoruz. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile proje ortaklığımız çerçevesinde verdiğimiz kapasite geliştirme eğitimleri kapsamında bu sene 12 yerel STK’ya eğitim ve mentörlük desteği sunduk. Yerelleşmenin gücünü desteklemek için önemli bulduğumuz bu iş birliği modelinde destek olduğumuz üç yerel STK’yı biraz daha yakından tanımak istedik. Trabzon’dan Afganistan Hazaraları Kültür ve Dayanışma Derneği (AHCSA) Başkanı Muhammed Gül; Kayseri’den Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği (ARSA) Kurucusu ve Yönetim kurulu üyesi Dr. Zakira Hekmat ve Kırşehir’den Himaye Derneği Başkanı Rabia Habibullah hem dernek faaliyetlerini anlattı; hem de özellikle son dönemde Afgan mültecilere yönelik kamuoyunda oluşan olumsuz yargıların çalışmalarını nasıl etkilediğini aktardı.
Derneğiniz ne zaman ve hangi ihtiyaçtan yola çıkarak kuruldu?
Muhammed Gül (AHCSA): Afganistan Hazaraları Kültür ve Dayanışma Derneği (AHCSA) 14 Mart 2012’de Trabzon’da kuruldu. 19 il temsilcisinin bulunduğu kurumumuzda, yönlendirme, danışmanlık, tercümanlık, yaygın eğitim ve sosyal uyum alanlarında hizmet veriyoruz. Trabzon’daki Afgan öğrenciler ve göçmenler arasındaki iletişimsizlik, dil sorunları, göçmenler ve yerli vatandaşlar arasında yaşanan bazı problemler bu derneğin kurulmasına neden oldu.
Dr. Zakira Hekmat (ARSA): Kayseri’de 2014 yılında kurulan Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği (ARSA), uluslararası ve ulusal ölçekte pek çok sivil toplum kuruluşuyla birlikte proje üretmiş, 60 ilde toplam 370 gönüllüye sahip bir kurum. Hem mülteci hem de ev sahibi topluluklara hitap eden sosyokültürel faaliyetler yapıyoruz; kadınları hedef alan beceri eğitimleri, sanat ve kaligrafi festivalleri, futbol turnuvaları, el sanatları fuarları ve ilk yardım eğitimleri bu faaliyetlerden bazıları. Yanı sıra mültecilere yönelik bireysel koruma desteği veriyoruz; temel hak ve hizmetlere erişimle ilgili bilgilendirme oturumları da düzenliyoruz.
Rabia Habibullah (Himaye): Kırşehir’de Mart 2019’da kurulan derneğimiz pek çok farklı alanda, özellikle Afgan mültecilere destek programları yürütüyor. Yetişkinler ve çocuklar için Türkçe ve İngilizce dersleri, mültecilere ayni yardım, okula kayıt, aile birleşim, sağlık hizmetlerine erişim gibi temel hak ve hizmetlere erişimle ilgili koruma faaliyetleri ve bilgilendirme, faaliyet gösterdiğimiz alanlardan bazıları.
Hayata Destek ile yolunuz nasıl kesişti? Projemiz kapsamında bugüne kadar bizden ne tür eğitimler aldınız?
M.G.: Başvurduğumuz BMMYK projesi kapsamında mentörlük görevi Hayata Destek’e verildi. Satın alma ve temel ilkeler, çocuk güvenliği ve davranış kuralları, mülteci hukuku, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, davranış kuralları, sosyal uyum, mali işler, proje yazımı ve yönetimi eğitimlerini aldık. Bu eğitimler, politika belgelerinin oluşturulması, davranış kuralların güncellenmesi gibi pek çok alanda bilgi, becerimizin ve kapasitemizin artmasında yardımcı oldu.
Z.H.: Resmi ilişkilerimiz 2020 yılında BMMYK tarafından desteklenen projemiz sebebiyle başladı. Satın alma ve lojistik, muhasebe ve finans, insan kaynakları yönetimi, proje döngüsü yönetimi, çocuk güvenliği davranış kuralları, temel insanı yardım standartları, çatışma çözümleri, mülteci hukuk eğitimi, sosyal uyum, çocuk koruma ve vaka yönlendirme başlıklı eğitimler aldık. Bu eğitimler derneğimizin kurumsallaşma sürecine katkı sağladı; dokümantasyon bilgimizi de artırdı.
R.H.: Tedarik, mali işler ve insan kaynakları yönetimi, proje döngüsü yönetimi, çocuk güvenliği, temel insani yardım standartları, korumanın anaakımlaştırılması, vaka yönlendirme, mülteci hukuku, davranış kuralları, çocuk güvenliği davranış kuralları ve uygulamalı proje döngüsü yönetimi eğitimleri aldık. Bu eğitimler çok faydalıydı, dernek olarak oldukça yararlandık.
Son zamanlarda, özellikle Taliban yönetimi sonrası Türkiye sınırından Afganların daha fazla geçmeye başladığına dair haberlerin ardından, Afgan göçmenlere yönelik çeşitli mecralarda nefret söyleminin arttığı bir dönem yaşanıyor.
Bu süreç çalışmalarınızı olumsuz etkiledi mi? Size danışan mültecilerden kötü muameleye dair bir geri bildirim aldınız mı?
M.G.: Evet etkiledi. Sosyal uyum etkinliklerimizi yapamaz hale geldik. Dernek olarak yerel halk tarafından hoş olmayan sözlere maruz kaldık, yerel yöneticiler tarafından da çok fazla ortalıkta görünmememiz tavsiye edildi. Ancak biz çalışmalarımıza devam ettik. Tabi ki danışanlarımızdan da geri bildirimler aldık. Balık tutmaya çalışan göçmenlerin deniz kenarından kovalandıklarına; işverenlerin göçmen işlerini işten çıkardığına, kiralık ev bulmanın daha da zorlaştığına, bazı durumlarda sözlü tacize maruz kalındığına, dolmuş şoförleri tarafından araca alınmadıklarına dair geri bildirimler aldık.
Z.H.: Evet, bu süreç hem derneğimizi hem de danışanlarımızı olumsuz etkiledi maalesef. Kamusal alanda kötü muameleye maruz kalan birçok danışanımız oldu. Derneğimizin yöneticileri de bu olumsuz ortamı düzeltmek amacıyla sosyal medyada ve televizyonda röportajlar verdi.
R.H.: Evet, bu durumun olumsuz bir etkisi oldu; bu nedenle bize danışan mülteciler de oldu.
Türkiye’de, özellikle mültecilerle çalışan yerel STK’ların etkili bir şekilde çalışabilmesinin önünde herhangi bir engel var mı sizce? Eğer varsa, bu engeller nasıl bertaraf edilebilir?
M.G.: Yasal olarak olmasa da uygulamada var. Çünkü mülteciler oy hakları bulunmadığı için siyasiler için cazip bir kitle değil. Uyum ile ilgili daha fazla çalışmalar yapılması gerekiyor; siyasiler ve kamu kurumu yetkilileriyle daha fazla temasta olabilmeyi istiyoruz.
Z.H.: Devlet kurumları STK’lar ile iş birliği içerisinde olmalı. Öte yandan bazı STK çalışanları mülteci hukukuna hâkim olmadığı için mültecilerin sıkıntılarını anlamakta zorluk çekebiliyor. Bu konular hakkında yeterli bilgilendirme yapılmalı.
R.B.: Herhangi bir engel olduğunu düşünmüyorum.
Yazıyı okuduğunuz ve buraya kadar geldiğiniz için teşekkürler. Şimdi hazır buradayken hayata destek olabilirsiniz.
